याम्बु ५ यान्दे । नेपाल आदिवासी जनजाति महासंघतेन ३९ गोर ल्होलो गेदुङगेन्दुनजुगुसे जैविक ल्होलो रणनीतिक कार्ययोजना ह्युलठिम थेन आदिवासीतेन सम्बन्धित नेपाल तिलो ग्याल्सा मुबा ल्होलो स्यानह्युल सन्धि सम्झौता थेन ठिमदा ह्रुप्बारि ह्रिबा मुला ।

ह्रि ओसेम वातावरण ब्लोनखाङसे जैविक ल्होलोला रणनीति थेन कार्ययोजना स्होबा गे ङ्हाच्छा बोर्चिबा दुइरि गेन्दुनछेनतेन ल्होलो गेदुङगेन्दुनजुगुसे ह्रि ओसेम वातावरण ब्लोन ऐनबहादुर शाहीदा नारे ज्ञापनस्यो पिन्बान चु ह्रिबा हिन्ना । किरात राई यायोक्खाला चोहो जीवनहाताचो राईसे चु ज्ञापनस्यो पिन्बा हिन्ना ।

सन् २०२२ ला कुन्मिङ मन्ट्रीयल फ्रेमवर्कसे आदिवासीजुगुलान नियन्त्रण थेन डिछ्याबारि चिबा आदिवासी परम्परागत थुमला अवधारणादा ह्रुप्बा मुबा । ब्लोनखाङला आन्सार कार्ययोजना तयार लामा जैविक ल्होलोला महासन्धि १९९२, चुला ल्होलो प्रोटोकलजुगु थेन तिलो ग्याल्सासे निर्धारण लाबा कार्यन्वयन रुपरेखादा नोन ध्यान पिन्बा मुला । चु नाछालरि नेपालला ह्युलठिम थेन आदिवासीतेन सम्बन्धित नेपाल तिलो ग्याल्सा ताबा ल्होलो स्यानह्युल सन्धि सम्झौतादा थेन ठिमदा ह्रुप्बारि ह्रिबा नेपाल आदिवासी जनजाति गेन्दुनछेनला केन्द्रीय न्होरचोहो विमल सारुसे पाङ्जि । ज्ञापनस्यो पिन्बाला छ्याम स्योमि ह्रापह्रुपला आयोजना लासि चु तामला ग्रादाङ पिन्जि ।

‘चु रणनीतिक योजनाला सोझोन प्रभावित ताबा वर्गरि नेपाल आदिवासी जनजातिजुगु परतिमुला  । ङोन्छाङ प्रभावित ताबाजुगुला सरोकारदा कार्ययोजनारि ह्रुप्तोला । थेतासि कार्ययोजनारि आदिवासी जनजातिला प्रथाउन्बा ठिम, ग्यारेम थेन साइ थेन तेन्बादा समावेश लातोला ।’ रणनीतिक कार्ययोजनाला लागि गेन्दुनछेनसे स्हेङ्बा खेन्पो टोलीला ह्रोमि नन्द कन्दङ्वासे पाङ्जि, ‘ज्ञापनस्योरि आदिवासी जनजातिला सा, छ्यु, ह्रितेन छ्यामला सम्बन्धरि नेपालला ह्युलठिम थेन स्यानह्युल ठिमदा दाःन स्होसि ह्रुप्तोबा बुँदाजुगु तयार लाबा मुला ।’ खेन्पो कन्दङ्वासे कार्ययोजनारि कुन्मिङ मन्ट्रीयल फ्रेमवर्कला परम्परागत थुमला अवधारणादा थान्बारि ह्रिजि ।

थे दुइसाङरि नेपाल आदिवासी जनजाति जामेकोला गेन्दुनछेनला ग्रेनगाउराइ शोभा सुनुवारसे ह्रि, छ्यु थेन साला ख्युरछ्यारि आदिवासी जनजातिला रैथाने, ग्युइ थेन सीपदा कार्ययोजनाला केन्द्रीय नुर स्होतोबा पाङ्जि ।

‘ब्लोन शाहीसे स्यानह्युल सन्धि सम्झौतादा ख्याल लासि कार्ययोजना स्होसेला ग्रान व्यक्त लासि ठिम स्हेङ्बारि आदिवासी जनजातिला बोकिन्बादा सुनिश्चित लासेला पाङ्जि । थेसे ज्ञापनस्योरि उल्लेखित सुझावदा गम्भीर स्ह्रुगरि खेडोब लासेला पाङ्जि ।’ स्योनाम जोम्नारि आयोजकजुगुसे पाङ्जि, ‘सरोकारवालातेन काठुइ लासि कार्ययोजनादा लिच्छाला स्ह्रुग स्होबा ङ्हाच्छान गेन्दुनछेनतेन काठुइ लासेला मुला ।’

(छिगदोनः यान्दे– भदौ, गेदुङगेन्दुन– संघसंस्था, ह्युलठिम– संविधान, तिलो– पक्ष, ग्याल्सा– राज्य, स्यानह्युल– अन्तर्राष्ट्रिय, ओसेम– तथा, ब्लोनखाङ– मन्त्रालय, गेन्दुनछेन– महासंघ, नारे– बिहीबार, नाछाल– अवस्था, ग्रादाङ– जानकारी, ङोन्छाङ– प्रत्यक्ष, ग्यारेम– अभ्यास, साइ– मुल्य, तेन्बा– मान्यता, खेन्पो– विज्ञ, ह्रोमि– सदस्य, छ्यु– जल, ख्युरछ्या– संरक्षण, ब्लोन– मन्त्री, स्ह्रुग– रुप, खेडोब– अध्ययण, काठुइ– छलफल)