सेर्खारि रोशी स्योङ्ला ग्यालाम चलतिसाइ नोन बर्खाला दुइरि स्यारल्हा ओसेम ग्यागारदान ग्याम याम्बु खाबा निबा लाबारि तिमाल गाङ्लान ग्यालाम प्रयोग तामुबा ।

बोहोरो स्योङग्याम रेबा तिमाल रोशी स्योङ्ला दोभानरि नुब्ला । बाह्रा तिमाल बिसि ङोसेबा तिमालला मोक्कोनबिमा तोच्चा बो नारानथान हिन्ना । ह्रिन्जेन दोर्जेला ह्युल्सा बिबा तिमालरि गोरसोम पाटी मुबा बिमुला । कादेह्राङ्बा दोङरापब्रिखेनसे ह्रिन्जेन दोर्जे ग्ले आताना मिजारला स्ह्रुगरि मुबा नोन बिबा मुला । नारानथानरि सौरापाटी दातेनोन मुला तासाइ चापाखोरी थेन भोटेपाटीला पाटी अस्तित्वरि आरे । तिमालबिमा जाकि क्यात्थाङ कानपुररि खरदार पाटीचा ख्युरछ्यालाबा मुला । भोटेपाटी थेन नारानथानला सौरा पाटी तामाङसे स्होबा हिन्ना । तामाङसे स्होबा पाटी ताबासे मेच्छेला थे नाम्साला मिन नोन भोटेपाटी मुला । नारानथानला सौरापाटीला ङ्यान्दि थे ग्लादा पाटीचौर नोन बिमुला । साविकला नारायणस्थान गाविस २ ला सौरापाटी दाते तिमाल गाउँपालिका ५ रि परतिला ।

पाटीरि बोइ हिगिला गोर ङि शिलालेख मुला । याखारगि शिलालेख तिगाइ न्होङ्बा मुला । थे न्होङ्बा सिलालेखला लिच्छारि देवनागरी हिगिरि वि.सं. १८९२ उल्लेख मुबा म्राङ्ला । स्यान्दो बोइ हिगिला भाव स्पष्ट ताबारि खाम्बा आरे । थे सिलालेखरि बज्रसिद्धि बिबा हर्कमान लामाला पुर्खासे स्होबा बिबादोना ग्रादाङ याङ्ला ।

पुरातात्विक थे दाङ्बोला महत्वला ब्ले ङ्हीला तला ङ्ही भिंगटीला छाने ज्योला चु पाटी ख्युरछ्या लातोबा नाछालरि मुला । चु पाटी ङामरिन नारायण लाथान मुला । ङामलान गाङरि जाबा गढी नोन मुला ।सौरा पाटी स्होबा बज्जरसिद्धिला तान्बा विकेश दोङसे गढी उन्स्ह्युजि । थे गढी तिल्दा हिन्ना म्हान्ना बिसाम मोक्कोन बिमा नोबा ग्लारि मुला । ख्यारख्युर नुप्बा व्हाङ मुला । डेङला अवशेष म्राङ्बारि खाम्ला । तासाइ थे गढी ह्रिन्जेन दुइला हिन्ना व्हा थेलिच्छाला ? थेमि म्हाइनोन तोला । तिमाल, ऐतिहासिक थेन अध्यात्मिक हिसावसे महत्त्वपूर्ण मुला ।

चु गढी ग्लादा तामाङ ग्योइरि कोलगाङ बिबाला चिम । ङामरिन स्यारव्हाना ग्युरु पाङ्ग्याल मुला । थेदा स्थानीय तामाङसे ठानगाङ बिबा चिम । स्यान्दो जातिसे ठानाडाँडा बिबा चिम ।

भकुण्डे–कानपुर–कोटतिमाल ताबान तिमाल थुमला अवलोकन लाजि । ह्रिन्जेन दोर्जेलेला गोरब्लि कोलादा अंश बोवण्डा लापिन्बा फुर्बा सुताइ म्राङ्जि । सम्पदाला ख्युरछ्या बिमा छारस्हेङ्बारि ताङ्बा ह्याङ्ला सरकारी योजना म्राङ्मा उदेक छोर्ला ।

(श्रेष्ठ वरिष्ठ स्योमि हिन्ना)

(छिगकि दोनः सेर्खा– हिउँद, ग्यागारदान– मधेस, स्यारल्हा– पूर्वीपहाड, ह्युल्सा– राज्य, स्ह्रुग– रुप, ख्युरछ्यालाबा– संरक्षित, ङ्यान्दि– कारण, ग्रादाङ– जानकारी, ज्यो– शैली, ख्युरछ्या– संरक्षण, नाछाल– अवस्था, तान्बा– सन्तान, स्यारव्हाना– पूर्वतर्फ, फुर्बा– किला, स्योमि– पत्रकार)

दोःबा : यकिना अगाध