खिम्जेला ड्वाला च्वाँच्वा–चुँचुसे थेला म्हेर्बा छोर्जि । म्हेर्बा दुइरि बिमा दाते बाङ्से थोबो स्हुखाचिबा मुबा । थेसे ख्रिन क्यासि जाकि तोथाङ थिसि स्होबा ख्रिनला खाटग्याम काङ सारि जुबातेन डेङ्ला साप्राला दार्बुङरि मुतेबा ध्यान केन्द्रित ताजि । थेसे गोल्छेसे मि च्युम्सि ह्राङ्ला इन्द्रियदा दिम माङ्ग्यार खाला तिगा लाबाकेन मुला बिसि थाहा याङ्बारि प्रयोग लाजि । खिम्जेला ड्वाला च्वाँच्वा–चुँचु बिमा थेसे स्यान्दो काइ आथेनि ।

‘पक्कान ङाला खुयु बाङ्गे बजाररि दोजि ताला ।’ थेसे म्रिङ्जा दिमरि आरेबा ठहर तिजि ।

खाटग्याम गोल्छेसे रेसि थे दार्बुङला ङामरि दोजि । ङामरि ख्लुपथान्बा सिलाबरला म्हान्ज्या दुइसि थे भान्सारि वाङ्जि । जर्किनग्याम म्हान्ज्यानाङ क्युइ तेसि दोसि थे दार्बुङला ङामरि निजि । दार्बुङला सुङला म्हान्ज्या तेसि थेसे क्योलोलो बाबा क्युइ दार्बुङरि ल्हुबारि म्हाइबाकेन मुबा माङ्ग्यार सर्याकसुरुकला काइसे थे थेनताजि । योनायोना दार्बुङला सुङ डुङ्सि थे क्युइ मुबा म्हान्ज्या थोसि माङ्ग्यार खाजि ।

‘आकु ! चुङ्बा मोजे मुला बिबा मुबा आसुसे । खाराङ्लासि पिन्बा हिन्ना ?’ धारा क्याथाङ्ला सोङ्हार्बा केटासे थेदा म्राङ्बातेन ङ्योइजि । ‘पन्ध्रला दर्जन पिन्बा च्याङ्बा ।’ थेसे सेम आताना आतान निसाल पिन्जि ।

‘आम्माले होइ ! ह्राङ्लान व्हारिरि रोबा मोजेदा पन्ध्र ?’ केटो साइ थेसि लोङ्बाह्राङ लासि पाङ्जि ।

‘व्हारिरि रोसि तिगा लासे । रेदाङ्से रोसेला आहिन । दिङ गि ङ्हीरि रोबा मोजे... ल्हाउ तागाइ बाह्र बाउ ।’ थेसे न्हाङ्ला दार्बुङ थेन याला क्युइसे प्लिङ्बा म्हान्ज्या म्लेसि मोजेला साइ लाबारि सेम पिन्सिकेन पाङ्जि ।

‘च्युइ पिन्ना... ।’ केटासे सिका च्युइला नोट तेजि ।

‘बाह्र च्याङ्नाम आपिन होइ ।’ थेसे दार्बुङ थेन म्हान्ज्या डान्जि । केटा योनान निगाइ, बरु ग्लुसाइ ग्लुगाइ आग्लुसाइ आग्लुगाइ बिबा भाव थेला काइरि म्राङ्जि ।

‘आपिन ओम ?’ केटासे ग्यालामरि निबा नालीफिला ख्रिनला चाम ङ्हेसिकेन ङ्योइजि ।

‘आपिन ।’ थे दिमन्हाङरि वाङ्जि ।

सारसर न्हाङरि निसि थेसे दार्बुङरि म्हान्ज्याला क्युइ युजि । तिर्याम म्रापरिक्यार च्यासि थेसे दार्बुङ गोल्छेसे प्लिङ लाजि ओम म्हान्ज्या ताजि । दोलो साङ्बा थाङ आरेबा क्युइ नार्तुग्याम सोझोन वाङ्सि क्रास्या दुर्ना लाबा ज्याबाथाङ क्युइ दोसि ताइजि । म्हान्ज्या प्लिङ्माहेन्से थेसे दोलोह्राङ लासि दार्बुङला सुङ डुङ्पिन्जि ।

थेसे थेरिन राप्सि म्हान्ज्यानाङ थुमजिन्ना लाजि । सुङफि, ल्हे, खारे क्रोसिकेन थे कडा आइराक थेला कारि ब्योङ्बारि चुबाह्राङ थेदा छोर्जि । ‘अहहह ! चु नाकिला च्याम !’ थे बेर्बा ल्हे माङ्ग्यार तेसि क्रिङ्जि । आइराक स्वाट्टा थुङ्माहेन्से रन्थन ताबा ल्हेदा शान्ति पिन्बारि स्यान्दोसे थोङ्स्या चाबाह्राङ थेसे आइराकदा ल्हे ह्राप्सि ह्राप्सि केबा लामुबा । ओम स्यान्दो रेह्राङ थेसे तिनि नोन ह्राङ्ला केबा थेसि ह्राङ्नोन हे हे हे लासि ङेजि ।

‘आउदिन ज्यासि थान्बास्होबा... । कादे म्हान्ज्या रो ?’ थेसे ङामरिन मुबा दार्बुङदा म्रिङ्म्हान्सि ब्रेसि ङ्योइजि । ओम म्रिङ्चाला काइह्राङ पे लासि पाङ्जि, ‘बोगाल ङ्हीसे ङह्ी म्हान्ज्या, थुर्बाम आरे ले ?’

‘ज्यागोले ज्यागो, कादे म्हान्ज्या चिम ।’ थेसे चुराङ्बिसि ङेबारि चुजि । ङेसिकेन याला म्हान्ज्या म्याप्बारि थे भान्छारिक्यार ग्याम माङ्ग्यार थोन्जि । क्युइला बाटा ङामरि पोपथान्बा मेफ्रा दुइसि थेसे म्हान्ज्या म्याप्जि ।

म्हान्ज्या म्याप्सि रेबारि म्हाइबाकेन मुबा, थेला मि थेला दिमतेन थुइबा दिमरि दोजि । ख्रिनला कप्टेरासे स्होबा खिम्जेला दिम माङ्ग्यार ग्याम साप्रासे च्युर्बा आरेमुबा । भुटानला ल्हाग्याम सोझोन बेलडाँगीला भुप्रारि खामा छेप्बारि उकुसमुकुस तामुबा । थेतासि थेन्से दिम साप्रासे आच्युरमुबा । लाबा क्यारमार ब्राबाला लागि खुल्लान ख्लाबा डेङकादेग्याम लाबा जेक्खे खाबानिबा आलामुबा । थेन्ना दिम न्हाङ्ला व्यक्तिगत काइ थेन दृष्यकादे नोन खाबानिबा लामुबा । ओम तिनि जाजाकार आइराकसे दनक पिन्बा दुइरि थेसे खिम्जेला दिमन्हाङ्ला आउदिन व्यक्तिगत दृष्य म्राङ्जि । स्यान्दो दुइ हिन्साम थेसे आ क्योङ्लान चुह्राङ्बान हिन्ना अन्न क्युइला ल्हुइ क्योङ्दा तोबा थेनोन बिसि मि क्यार ल्हेमुबा । तिनि थेला मि थेग्याम क्यार ल्हेबारि आङ्यान्नि ।

‘खाला मुला होइ दिमरि ?’ माङ्ग्यार ग्याम काइ खाजि । थे योना योना म्हान्ज्या थोसि भान्छा दिम तासिकेन माङ्ग्यार थोन्जि । माङ्ग्यार जि बले राप्चिबा मुबा ।

‘तिल्दा ? तिगा तोजि ?’ थेसे वेवास्तला काइरि ङ्योइजि । ‘आइराक तोजि । चाङ्गेन खाइ ?’ बलेसे खल्ति ट्वाइसिकेन बिजि ।

आइराक थुङ्सिकेन निमा छिल्याप तासि चाङ्गेन– चाङ्गेन बिसि तेमथुइबारि दोगाबा बलेदा थेसे थिबा मिसे नोन म्राङ्सि नाआखाम्मुबा । म्रिङ्ला ङ्हाच्छा नाम्युङ दोसि चितोमुबासे जेक्खे आहिन्साम जि बलेला नार्तु थेसे ओन्मान बोजिन्सेला मुबा ।

‘क्योलो माउका याङ्जि ।’ थेसे सेमसेमरि म्हान्जि । थेराङ्मि चौबिसै घन्टा जिला रङरि ताबा जि बले जेक्खे आरेमुबा थेला म्रिङ्ला खान्दामान बोल्बा... । ‘क्योङ्दा काकार लासि ठिक ताना लाला ।’ थेला कारि ब्योङ्बाकेन लाबा आइराकला जोशरि थेसे म्हान्जि ।

‘न्हाब्याङ थेबारि ख्लाजि कि तिगा हिन्ना ? कि ग्लोबा छ्याङ्ग ताना लाबा डाक्टरी मानतेन आइराक ख्लेप्जि ?’ जि बलेसे ख्राङ्गाला मुडा छेङ्सिकेन पाङ्जि ।

‘एह्राङ्बा जिपोङ बिबा छोर्जि ? मिन नोन तिगा रो ?’ थेसे ह्राङ्ला ङ्योइबारि ह्राङ्नोन थोमतासि डान्बाह्राङ लासि पाङ्जि, ‘जि बले !’
‘ल्हना ताम पाङ्ला । सुङ डेना लापिन्गो ।’ बोमो खासि जि बले रेजि ।

‘दही छ्याना लासि थान्बा मुला ङाला यारिचा । ल्हा खाउ खाल्ला सुङ बोला... ।’ स्वा क्रेसि थे ङ्हाच्छा वाङ्जि ।

म्हुनरे जिरि प्लुम निबा फुइमान गुर्ला ह्राङ्बा बले थे जासिकेन खाबा म्राङ्सि जाकि ग्याप्से ल्हेजि । दोलोला थेला बोमो लोङ्बारि पोबा मुबा । लोङ्बा म्राङ्सि झन हौसाब तासि थेसे बलेला खारेरि चुङ्जि । ह्राङ्ला मुतेबा बाङ ल्हागाब लामा नोन बलेसे खारे फेआखाम्नि । स्योर्बारि जेक्खे बाङ लासि या काङ चलप आलाबासे थेसे बलेला खारे ङ्हेप्बारि जाकि खुकुलो लाजि । बलेसे क्रासि काइरि बिजि, ‘ङादा तोसि तिगा याङ्ला ? ओस्सोन शरणार्थी शिविररि नाइसेला म्हि ङामि । जाकि ल्हुइथाङला ख्याल थान्जि बिसाम ग्लोबा ज्याबा तामाहेन्से ए अम्रिका निम्याङ्ला बिसिका थेह्राङ बिबा ओम ।’ चोदे बिसा जिन्मा आजिन्मान बले ग्वाँग्वाँ क्राबारि चुजि । बले क्राबा म्राङ्मा योनायोना खारे ङ्हेप्बा ख्लासि थे क्यार ल्हेजि ।

‘ङ्यासे खाउ ङ्यासे !’ थेसे योना योना पाङ्जि, ‘चाङ्गेन खामाहेन्से खाउ । ङादा आदे तोसो थाहा आरे ।’

मिख्लि फ्यासिकेन बले ग्यालामरिक्यार वाङ्जि । आइराक आथुङ्मा नोन थुङ्बाह्राङ क्यारह्योङ मारह्योङ तासिकेन निचिबा बलेदा थेसे च्याचिजि । ल्हानान जि आइराकसे बलेला ल्हुइला मुतेबा कलपुर्जा आज्याबा ताजिन्बासे थे सोमछा ह्युल निबारि अयोग्य ठहराप ताबा मुबा । दिमला कोला चाङ ओन्मान अमेरिका दोजिन्बा मुबा । चुरि बले थेन थेला खुयु काल ख्रुङ्सि चिबा मुबा । थेह्राङ्बा म्हि बलेदा या जाङ्बासे थेदा आज्याना छोर्जि ।

‘ल्हाउ च्यागो ! चाङ्सेम बिबाकेन मुबा म्लेला बिसि । खाइओम मुजे माङ्ग्यार थान्बा ?’ लिम्बु मामसे थेला डान्बाला गुगि टाङ्ना लापिन्जि । ङेसि फिसिक्क स्वा उन्जि ।

‘योना माङ्ग्यार थान्गो योना, दोसि सेला चाङ्से ।’ लिम्बु मामसे म्राप ङ्हाच्छाला मुडारि चिसिकेन पाङ्जि । थे मोजे तेबारि न्हाङरि वाङ्जि ।

या ङ्हीरिन मोजे थोसि माङ्ग्यार खामा थेसे म्राङ्नि मामसे ए.बी.सी.डि.ला छ्योइ ठ्वाङ्सि डोबारि चुजिन्जिम ।

‘आहिन होइ माम ! ए, बी, सी सेजि ओम ? थेसे पालीरि च्योथान्बा छोदारि मोजेला काइया च्योसिकेन ङ्योइजि ।

‘जाजाकारमि सेजि हाउ । आहिन कादे अप्ठेरो चु कुइरे ग्योइ ।’ छ्योइग्याम मि क्यार ल्हेसि आमासे पाङ्जि ।

‘सिबा दुइरि खाइतिगा बिबाह्राङ मुला ङान्नालादा नोन ।’ थेसे स्यान्दो मोचे माङ्ग्यार बासिकेन पाङ्जि ।

‘आ, ङाइमि सेला ह्राङ् आछोर्मुला होइ पाङ्बारिम । सिसाइनोन आखा ।’ मामसे छ्योइ डुङ्सिकेन पाङ्जि । ‘पाङ्आसेसाम अम्रिका निसि नोन तिगा लासे ।’ थेसे रेबा दो लाजि ।

‘पाङ्सेसाइ नोन तिगा लासे ले स्यान्दोला ह्युलरि ? चाउ बिमा चातोजि । स्याउ बिमा स्यातोजि, सिउ बिमा सितोजि । ह्राङ्लान ह्युलरिमि स्युर्जि बिसाम कुइरेसे कादेरे थान्ना ले ?’ थेसे सेमला खिदि ख्रुजि ।

‘जाम्बुलिङ नोन निबा मुला आले । ज्याबान तासिम मुसिमले । दारे तिगा ताला ताला ।’ माम ग्यालामरिक्यार वाङ्जि ।

थे म्रापछाङ ङ्हाच्छाला मुडा तोकचिजि । दोलोला आइराकसे थेदा ज्याना लासि ख्लाजिन्बा मुबा । सुङग्याम खाबाकेन लाबा थाङ म्हाना लाबारि थेसे ङामला तुलसीला दोङग्याम बाकादे टाङ्जि ओम सुङरि युजि । ममरी तुलसीला बा ङेसि ग्लोङ्माहेन्से थे न्हाङरि वाङ्जि ओम आमखोरानाङ क्युइ थुङ्जि ।

क्युइ थुङ्माहेन्से थेसे आमखोरा यारिन थोसि ओस्सोन रापचिजि । थेला देब्रेरिक्यारला ख्रिनला खाटफिरि क्वानना जाजा जाजा पोरेकादे खिथान्बा मुबा । खाटदिरि ताङकादेला ओस्बोन पोरेकादे मुबा । प्राणी ङ्हीदा तोबा खार्बा, म्हान्ज्या थेन कराही, कसौंडी बिमा मुतेबा ताङकादे स्याल्सि पोरे जोरथान्बा मुबा । अम्रिका निबारि तयारी थेला म्रिङ्ला लागि याखारगि जेक्खे बाधा थेला कुला दाग मुबा । थेसे म्हान्जि, ‘म्रिङ्ला अम्रिका निबा ढिपीला ङ्हाच्छा थेला ङोन्छाङ लिब्रो आटुसाइ नोन थेला न्हा ल्हुइसे ङ्याम्बा मुला न्हा सेमसे । चुनोन लिब्रोला लि थेला ग्लोबाला दाग दोसि म्राङ्बा हिन्ना ।’ ह्राङ्ला सेमरि ताम क्लाङ्सिकेन थे माङ्ग्यार थोन्जि ओम ख्यारख्युर च्याबारि चुजि ।

बेलडाँगी शिविरला ब्राङ्कादे ताङसे खाली ताबाकेन मुबा । सोमछा ह्युलरि चिबारि निबाला लागि निबाकादेला मिन ताङसे क्याम्पला ग्रा पाटीरि फ्लाक्मुबा । छार हलचल गुङरि बाप्बारि आखाम्बा थे थेन थेह्राङ्बा भुटानरिन फ्लिकदोसि निम्याङ्तोबा काइ थोबा काइ जाजा तासिकेन निचिबा मुबा । ओम, लिच्छारि दिम–दिमम्हेला ढिपी, अनिश्चित लिउ थेन दोप शिविरला वातावरणसे थे काइ सिबा मुबा । माङ्ग्यारला काइमि सिबा मुबा तासाइ न्हाङ्ला ? न्हाङ्ला हाहाकार थेबा खाल्से ? चुनोन काइदा च्याङ्ना लाबारि थे आइराकरि ब्लुम्बारि चुबा मुबा ।

ओइमा जेक्खे थे शिविरला मेग्याम ब्राबाकेन लामा खुइ आमासे बिबा मुबा, ‘ङाला ख्यारख्युरला मुतेबा अम्रिका निजि । ङाला याकार ब्राङ जेक्खे लेङ्जि । खेप्पाखुयुदा रेरि ल्हुन्दिसे डुइला ह्राङ्बा मुला होइ लाइनु ।’

गाङ्साल शरणार्थी जेक्खे सोमछा ह्युलरि चिबारि निम्याङ्बा मुला । लेङ्बा शरणार्थीला टुङ्गो खाराङ्लासि ल्हागाब तागायाम ? थे चुनोन ङ्योइबारि कोल्चिबा मुबा । ‘मोजे खाराङ्लासि ज्योज्यो ?’ याखारगि केटीसे थेदा ङ्योइजि ।

‘बाह्र हिन्ना दर्जनला ।’ थेसे केटीदा ज्याना लासि च्यासिकेन पाङ्जि । थेसे बाह्र रुप्पे पिन्जि । थेसे मोजे युपिन्बा झोला म्हाइबारि न्हाङरि वाङ्जि तासाइ झोला खानाङए आस्याप्नि । थेसे म्हाइबाकेन मुबा । माङ्ग्यारग्याम काइ खाजि– ‘ज्योज्यो ! झोला आरेसाइ ताला, यारिन बोर्ला ।’

थेसे दर्जन गि मोजे केटीदा पिन्जि । उर, छुगनिना मिन्बा मोजे यारि दोबातेन केटीसे मोजे फिसि चाबारि चुजि । ब्रोइखाना लासि मोजे चाबा म्राङ्सि थेदा नोन फोख्रेन्बा ल्हेबाह्राङ ताजि । थेदा मोजे चाइचाइ म्हान्जि । तिक्खुरि थेसे म्रिङ्ला उर्दी डान्जि, ‘दर्जन च्युइ मोजे मुला । खबरदार ! अम्रिका निबारि सामान नोन ग्लुतोजि । नाम्सानाङ बोलासिकेन जिन्ना लाबा आहिन ।’ थेसे सेम सेसि चिजि । ‘हत्तेरी ! आइराक हिन्साइ नोन क्युइ छ्योल्बारिम तासेला ले ! मोजेरि तिगाइ छ्योल्बारि आडिक्बा... ।’ थे डान्बारि ब्योङ्बाकेन मुबा । थेसे थारेङग्याम ह्योङ्सिकेन खाबा जि बले म्राङ्जि ।

बले  थेला दिम ङ्हाच्छा ग्यालामरि मुबा । थे ङ्योइबा मुला बिबा थे ह्योङ्सिकेन ब्राबाग्याम थाहा तामुबा । ‘ता ! मोजे चुङ्सि अम्रिका दोला बिबा छोर्ला ?’ बलेसे मि वालावाला स्होसिकेन पाङ्जि । थेसे तिगाइ आबिनि ।

‘ता ! ह्युल चुङ्सि, ङेङ्गोर चुङ्सि अम्रिका दोला बिबा म्हान्ना ?’ दातेनोन थेदा बलेसे मि क्युसि च्याबारि ख्लाबा आरेमुबा । थेदा न्हाङन्हाङरि आदेबाः छोर्जिन्बा मुबा । तिगा लाइ, खाराङ लाइला भावसे थेसे ख्यारख्युर च्याबारि चुजि । गोल्छेसे रमितेकादे पोप्बारि चुजि । बलेला ङ्योइबाला निसाल जि आथुङ्बा दुइरि पिन्बा बाङ थेतेन आरेमुबा । थे कुटिसि दिमन्हाङरि वाङ्जि । 

उग्रचण्डी, काभ्रे ।

(छिगला अर्थः खिम्जे– छिमेकी, बेर्बा– परपराएको, केबा– गाली÷सराप, ब्रेबा– गिज्याउनु/खिसि गर्नु, पे– नक्कल, रङ– नशा (रक्सीको), जाबा– मच्चिनु, ल्हुइथाङ– स्वास्थ्य, दो– तरखर, ब्राङ्– छाप्रो, लिउ– भविष्य, याकार– एक्लो, आदेबाः– असजिलो)

दोःबा : यकिना अगाध