ल्हानान दुइलिच्छा, छ्योआछ्यो दिङ ङ्हाला खेबा लिच्छा ङा ह्राङ्ला नाम्सा फ्लिकदोसि खाजि । जेबासे ह्यालह्याल्बा ङाला नाम्सा । थेर्ला जेबा साप्रारि ङ्हेसि ङाइ ङाला गाङ्साल केवा थाबा मुबा । थेनोन साप्रारि ङाइ मुतेबा ङाला बिजादुइकादे सुबा मुबा । थे भाष्मे ब्ले, दाउव्हारि, डुण्डुप डुइ, रातोमाटे गाङ मुतेबा साप्राकादेरि बाम्सिकेन, प्लासिकेन ओम ज्योप्सिकेन थाबा मुबा ङाइ ङाला बिजादुइकादे । थेर्ला साप्राकादेरि कादे टु सुसिमाम जीविका चलप लाबा मुबा ङाला पुर्खासे ।

थेनोन जेबा ङाला केबासारि दोबाकेन लामा ङाला सेमरि फेबा ताङ्बासे प्लिङ्बा मुबा । झन थेबिमा ल्हानामि आमाआपा थेन ह्राङ्ला सेमबुदा स्यापम्याङ्बा ताङ्बासे सेम प्रफुल्लित ताबा मुबा । नाम्सादा क्लेसिकेन निबा मोटर ग्यालाम ब्लाक्पा स्होबा गे ताबाकेन चिम थेतासि मोटर माङ बजारदोना जेक्खे निबा चिम । बजारदोना मोटरसे दोना लामाहेन्से थेग्याम दिमदोना ङानि ब्रासिकेन निबा ताजि ।

बर्खा दुइ ताबासे मुसिम । मु दोप तासि नाम ताइलाह्राङ म्राङ्मुबा बिसाम गेला ब्यस्ततासे हिन्मुसिम सातान ह्राङ म्हिला चापसे प्लिङ्बा बजार जाकि सुनसान ह्राङ्बा म्राङ्मुबा । बजारला छोङ्खाङ्ला म्रापकादे नोन ल्हानाह्राङ्बा डुङ्बा मुबा । ङानि जाकि क्यात्थाङ गुला होटलरि वाङ्सि दिगु चाजि ओम हान्डो क्रेजि ह्राङ्लान बुसारिक्यार ।

मोटर ग्यालाम ब्लाक्बा स्होबारि ब्याङ्बा युङ्बा, साप्रासे ग्यामकादे जाकि देबाः आखाबा थेन अप्ठ्यारो स्होपिन्बाला चिम थेतासि ङानि मोटर ग्यालम तासिकेन निजि । मोटर ग्यालाम देन्बान कादे ब्लाक्बा थेन ज्याबा स्होजिम । थेनोन मोटर ग्यालाम तासिकेन निमा ङादा बिजादुइ डान्बा खाजि ।

ङानि मोटर क्रेबारि बिबा हेन्से बुनोन निमुबा । मोटरला म्हिकादे नोन दयावान तामुबा ओम ङान्दा मोटररि थान्सि सातान ह्राङ्बा बिदाला रेकादेरि दिला बजारदोना बासि ख्लापिन्मुबा ओम ङानि स्यान्दो मोटररि क्रेसि दोसि फ्लिकदोसि निमुबा । ल्हानाह्राङ्बा लोप्खाङ बिदाला रेकादेरि । थे रेकादेरि मोटर ग्यालाम ओदे ज्याबा आरेमुबा । मोटरसे ब्रासिमाम स्होबा लिगग्याम बर्खा दुइरि क्युइला भलकादे ब्योङ्सि व्हाङ तामुबा बिसाम ग्यालाम नोन ल्हानान न्होङ्मुबा । मोटररि क्रेमा थे ग्यालामलान कारण आउदिन फिर्ना लामुबा ओम ङानि थेनोन फिरम्याङ्बाला छेम ङ्हाम्बासे मोटर क्रेमुबा ओम बजार खामुबा । स्यान्दो ल्हाम्पा बिसाम सरकारदा केसिकेन तिगा तिगा बोटोक्मुबा । ङानि बिसाम झान ताङ्सिमाम क्रिङ्मुबा मोटरसे ब्यामा– ‘आइया ।’ छ्याम नोन ब्राचिबा ह्रोग्याम थाहा याङ्जि फिरग्याप ह्युल्पा सरकारसे ग्यालाम स्होबाला चिम । थे नाम्सालान लोप्खाङला लोप्खेन हिन्ना । लोप्खाङला विशेष गेला कारण सहर निबाला चिम छ्याम नोन दोबाकेन मुबा ।

छ्योआछ्यो घन्टा गाङ्सालला हान्डो क्रेमाहेन्से ङानि ङान्ना नाम्सारि वाङ्जि । थे दुइनाङ ङानि गुङरि बिजादुइहेन्से ङा फिरग्याप ह्युल निबा दुइ ङ्हाच्छा ओम ङा फिरग्याप ह्युल निमाहेन्से दातेदोनाला मुतेबा तामकादे ताजि । नाम्सा तिबातेन ङान्छे प्राथमिक ग्युइसेरदोना डोबा लोप्खाङ मुबा । लोप्खाङरि दोबातेन लोप्खाङ्ला भवनकादे फुप्चिबा थेन लोप्खाङ्ला स्थिति अस्तव्यस्त म्राङ्जि । साङ्गुलसे लोप्खाङ्ला भवनकादे मुतेबा बोबाला चिम । ख्रिनला भाटासे ह्रोइसि स्होबा लोप्खाङला ख्राङ्गा ङामला टहरा नोन मुतेबा बोगे लाबा दिमह्राङ नोन म्राङ्मुबा । तिगाइ ख्रिनजुगु क्लेप्सि गुरआपुङ्बा मुबा । सरकार थेन स्यान्दो दातृ संगठनसे आम्राङ्बा हिन्ना व्हा म्राङ्सि नोन आम्राङ्बा ह्राङ लाबा हिन्ना लोप्खाङ्ला नाछाल स्हुछोर्बा तोसोला मुबा । लोप्खाङला नाछाल म्राङ्बातेन मिसे स्हेर नाबारि आखाम्नि ओम मिसे ह्राङ्लान ङोन्छाङ स्हेर ताइना लाजि मिख्लिला लिरि । गोर ङ्ही ग्राम्बाला गाङ तासिकेन ताइजि थे फ्रुमकादे ओम म्ह्युजि थेनोन साप्रारि । खानाङ तोङ्जाछाला लिउ म्ह्युबा मुला ।

लोप्खाङ्ला जाकि क्याथाङ बुद्धला कुकादेसे प्लिङ्बा गुम्बा मुबा । गुम्बाला नोन स्थिति ओस्बान मुबा । साङ्गुलसे गुम्बादा नोन ख्लाबा आरेम । साङ्गुलसे गुर्बा गुम्बाला भवनसे बुद्धला कुकादे नोन मुतेबा ल्हुबाला चिम । खण्डहर न्हाङरि ल्हुबा बुद्धदा म्राङ्सि सेम झान ल्हाना क्युङ्जि । तिरेम आमासे फोनरि सुङ्बा ताम खाराङ्बा मुबा ओस्बान म्राङ्सि सेम ल्हानान क्युङ्जि । फेल्गेबासे सातान लिच्छा ताना लाबा ङाला नाम्साला स्थिति म्राङ्सि सेमरि आउदिन पिर ताजि । तासाइ ङाइ तिगा नोन लाबारि खाम्सेला ले ! क्युङ्बा सेम थेन ल्हिबा गोङ्मा ङ्हाच्छा ल्हेसिकेन ङा ह्राङ्ला दिमला ग्यालामरिक्यार ख्योजि । लोप्खेन ह्रो थेग्याम्सेन थेला ह्राङ्ला दिमरि निबा ग्यालाम ख्योजि । दोसि न्हाङ्गार स्याप्बा ग्रान लासिकेन ।

ङ्यासे ताजिन्बा मुबा । गोल्छेसे ह्यालसे ह्राङ्दा ग्योइरि ब्लुम्सिकेन बोर्बाकेन मुबा बिसाम म्हुनसे योनायोना गोङ्मा ङ्हाच्छा ल्हेबाकेन मुबा । ङा नोन ह्राङ्ला दिमम्हेतेन स्याप्बारि योनायोना लाचिबा मुबा । थेतासि गोङ्मा जाकि योना ल्हेबाकेन मुबा । 

तासाइ नोन दिमरि दोबारि दातेइ तिगाइ मिनेट ब्रातोबा मुबा । झरिसे खोले ताबा साप्राकादे ङादा प्लाना लासि पाप्ना लाबारि आउदिन बाङ लाबाह्राङ छोर्जि रेमरेम प्लाबा काङ्फ्ला ग्याम । प्लासिकेन ब्राना ब्रानान जाकि क्याथाङ्ला पिपलला दोङ्ला न्हानरि ब्लाप्बा न्हाबा सेम खाजि ओम ह्रेच्छाक ह्राङ्दा थेरि न्हाजि । थेरि पिपलला दोङ बिमा तिगाइ नोन आरेमुबा । पिपल दोङदिरि स्होबा क्वारा न्हान नोन गाङ्साल फुप्बा मुबा । ओम ङामलान राप्चिबा चिया छोङ्खाङ नोन आरेमुबा । थेनोन चिया छोङ्खाङ, थेरि तापाग्रेनला हाङ्बारि डोइखाबा दिनि दुसिकेन खेप्पाकादे ह्राङ्ला यौवनला रापकादे पाङ्मुबा । गोर्खे पल्टनेकादेयुद्ध थेन विरताला रापकादे पाङ्मुबा । जनयुद्धरि ब्राबा छारिब्योनकादे शान्ति लिच्छा थेनोन चिया छोङ्खाङरि राप्सि ङ्हाउला क्रान्ति थेन युद्धला स्हुला रापकादे पाङ्मुबा । गोठालाकादे थेनोन न्हानरि चिसि बाँसुरीला धुनतेन वसन्त ङ्योइमुबा । ङानि छारिब्योनकादे थेनोन न्हानरि चिसि याजुम्बिसे इशारा लासि नाम्सनाङ फेल्गेबाला खाबा ब्रिमुबा । थुङ्बा क्युइला धारकादे, बिजुलीला दाकादे, मोटर ग्याम थेन पार्किङ ग्लाकादे मुतेबा याजुम्बिला इशारारि नाम्सानाङ स्होमुबा । ब्योनकादे थेनोन भन्ज्याङग्याम साउने वात्तिग्याम क्रेप्सारि दार्बुङ पुइसि हान्डो क्रेबा छामेकादेला लाम च्यामुबा । बर्खा दुइरि हुइला गाराकादेरि बाउसे ठिटाकादेतेन छ्याम रोपारे ठिटीकादे हिलो स्वासि बेल्बो व्हाइरि ताङ्बा रमझम च्यासि ह्राङ्ला ब्योनदुइदा डान्मुबा खेप्पाकादेसे । थेनोन चिया छोङ्खाङ थेन भन्ज्याङला चु नाछाला म्राङ्सि सेम झन ल्हाना क्रेम्जि । क्रेम्बा सेमतेन क्युङ्सिकेन ङा दिमरिक्यार ल्हागतिजि ।

दिमरि दोमा दोपसे गाप्जिन्बा मुबा । आमाआपा ओम स्यान्दो थेमेकादे ङा खाबा साङ्ग्युरसे ताङ्सिकेन ख्राङ्गारिन ख्रुङ्चिबा मुबाचिम । ङा दोगाबा संकेत म्लाङ्गाइ नाकीसे चुसि लासिन ख्लाजि । म्लाङ्गाइ नाकि ङा फिरग्याप ह्युल निमाहेन्से बास्ह्युजिम आपासे थेतासि ङादा ङोसेबारि आखाम्नि ओम नौलो म्हि म्राङ्सि ल्हानान दुइ ङादा च्यासिमाम चुचिजि । आपासे बाङ्सिकेन ‘एला दोप्ता हिन्ना, चुनोन दिमला ङाला कोला’ बिमाहेन्से गोबाह्राङ लासि ङाला डेनरि मे ह्राङ्ला मे ह्योङ्जि ।

ल्हानान दुइलिच्छा । ङानि दिमम्हे ह्रापह्रुप ताबा मुबा । सेमग्याम्सेन चेगाइला ल्हाम व्हारव्हार लुङ्सि खाजि ओम मिग्याम ताङ्बाला झरीला लिरि मोक्कोनला मिख्लि ब्योङ्बारि चुजि । मिख्लि नोन खाराङ्बा अचम्मला ताबा चिम । ताङ्बारि नोन ब्योङ्पिन्बा अ‍ोम स्हुरि नोन । ठिक दिङ ङ्हा ङ्हाच्छा स्हुला मिख्लिकादे चुह्राङ्नोन लासि ताइबा मुबा । सेमनाङ फेबाला स्हेर म्युर्सि । ठिम तिनिनोन मिख्लि सेमनाङ म्युर्सि ताङ्बा थेन उमंग प्लिङ्सि ताइपिन्जि । ह्रेच्छाक ताम लामाहेन्से ङानि दिम न्हाङरि वाङ्जि । चु दुइतेमा म्हुनसे नोन ह्राङ्ला गोङ्मा साजाम्बुलिङ फिरि ङ्हेजिन्बा मुबा ।

आमासे कुदापरि कान कार्सि ङादा स्हिसि ज्युमङेसि तामसोर ङ्योइस्ह्युजि । ङाइ आमाला लिदा प्रष्टन म्राङ्जि । च्याम्बर च्युम्बिर ताजिन्बा लिनाङ हुइ हुइ स्होसिकेन ह्रोला दिङ छ्योङ्चिबाला चिम । कादे ल्हाना धर्काकादे स्होजिन्जिम ङाला आमाला लिनाङ दुइसे । आमाला लिनाङ खिचतिबा खेप्पादुइला नक्सासे ङाला आमा दारे खुयु दोसिकेन निबा प्रष्ट म्राङ्मुबा । ङेमा नोन आठ्वाङ्बा ताजिन्बा मुबा ङाला आमाला लि । ङादा ङाला आमाला लि म्राङ्सि आउदिन स्हु ङ्हाम्जि ओम ह्राङफिरि ग्लानी नोन । थेनोन स्हु थेन ग्लानी मि ग्याम ब्योङ्बारि म्हाइबाकेन मुबा तासाइ सेमन्हाङरिन क्याथान्जि । आपाला नोन लि आमाला ह्राङ्बान ताजिन्जिम । लिनाङनोन धर्सा कोरतिसि छ्योङ्चिबा मुला दुइकादे । ओन्छ्यान ङाला आपा आमा खाइमाइ सुखसे ताङ्आम्याङ्नि । खाजिबा दुइ सुख थेन ताङ्सि केवा थातोमुबा थे दुइ सन्तानला केबा, स्याहार सुसाररि थातोजि । खाइमा सन्तानकादे छार्जि थेदुइरि खालाइ म्हिला दिम स्याम्बारि खिम्दा निजि ओम कोलाकादे स्यान्दोला ह्युलदा फ्योक्पो स्होबारि निजि । ङादा ङाफिरिन ग्लानी छोर्जि । बिले, खाजिबा दुइ ङाइ ङाला आपा आमादा ताङ्बातेन सुखरि थान्तोबा मुबा थेनोन दुइरि अभाव थेन स्हुदा वाइबा पालेरि फिरग्यापह्युल निजि । लिच्छारि ङाइ तिगा याङ्जि ? ङाइ ह्राङ्से ब्योङ्बा टु थेन श्रमबिमा ल्हानान च्याङ्ना छाजि । तासाइ नोन तिगा थे धनसे ङाला आपा आमाला थे दुइदा दोसि फ्लिकदोसि बाबारि खाम्ला ओम ?

तासाइ नोन सेमदा सम्हालाप लाजि ओम लेङ्बा केवारि ल्हानान ताङ्बा थेन सुख पिन्बा ग्रान लाजि ।

दोगो हेन्सेन ङाला ङामरिन ताङ्सि बोचिबा गुलाफ बिमा नोन जेबा, लानि बिमा नोन चम्कप तासि पेसिकेन पेम्राङ ह्राङ्नोन पेसिकेन रेमरेम ङालान लिरि च्यासि ह्राङ्ला मुस्कानदा सुङ्रि जुसि डेन लाचिबा मुबा ह्राङ्ला चेगाइला जाम्बुलिङरि ङाला केवाला ह्रो– केवाह्रो । चेगाइला मुनाकादे क्योलोलो फुइबाकेन मुबा । तिङनाङ चेगाइला बसन्त ल्हेबाकेन मुबा । थेनोन दुइरि ङाइ फिरग्याप ह्युल नितोबा मुबा । ब्रेल्साङ लाबा ङ्हीछा लारिन ङाइ लो कोरिया नितोबा मुबा । ग्योइ परीक्षारि पास तासि चिबा ङा थेन थे गुङरि थाहान आयाङ्ना चेगाइला बिरुवा फुइचिम । ङान्छे चेगाइदा फ्युरफ्युर ताना लाबालान लागि ब्रेल्साङ लाबा मुबा तासाइ ब्रेल्साङ लाबा ङ्हीछा लारिन ङाला भिषा ल्हागाब ताजि ओम ङा कोरिया नितोजि । कोरिया निबा नेपालीला लागि चुनौतीलान ताम मुबा बिसाम दिमला छेसे नोन निनोन तोबा मुबा । थेनोन छेला कारण ङाइ ग्योइ डोतोबा मुबा । एचआरडी कोरियाग्याम दाम्माहेन्से जेक्खे ङाइ थेदा मुतेबा ताम पाङ्बा मुबा । ङा फिरग्याप ह्युल निबा तामसे बिसाम थे ल्हानान दुखी ताबा मुबा । क्रासि क्रासि बिदा लाबा मुबा निबा दुइरि ।

कान चासि ह्रेच्छाक ताम लाचिजि । ब्लाप्का कारण न्हाङ्गार ताम लाला बिसि मुतेबाम्हे म्हेर्बारि वाङ्जि । ङा नोन ल्हानान ब्लाप्बा मुबा । ल्हुइला मुतेबा ग्लारिक्यार स्हुखाचिबा मुबा । थेतासि ङाइ नोन म्हेर्बान ज्याबा म्हान्जि । तिसारि स्योन्तोलोङ ताजि... । तिनि तिसा नोन स्यान्दोन छोर्जि । कादे ङ्याम्बा तिसा ओम छ्यामनोन ह्राङ्ला केवा ह्रो । थे पेसिमाम तिसाला कुनिरिक्यार स्योन ताजि ङा डेङरिक्यार । तिगा ङ्यान्ना ले सेम । दोगो दोनाला मुतेबा ब्लाप्बाकादे म्लेसिकेन तिङ्से दिङ्छाहेन्से ह्रुपथान्बा चेगाइ देप्बारि आतुर लाजि । गोल्छेसे या क्यार ल्हेसि ह्राङ्जारिक्यार छेङ्जि कुनिरिक्यार स्योन ताबा थेदा ल्हुइ । ह्राङ्ला कुरि थान्सि चेमोला तामकादे लाजि । कादे ज्याबा ओम कादे चेमो ताजिम थेला काइ । ह्रेच्छाक लिच्छा सेमसे या ङ्हीदा कुुल्जि कि चेगाइदा थेला ल्हुइला बोबोरि दोना लाउ बिसिमाम । गोल्छेसे याकादसे थेला ल्हुइरि स्योम्बारि चुजि । थे कुटिसि चेगाइदा स्वीकार लाबाकेन मुबा । सुङफिसि ह्राङ्ला चेगाइ सुङ्फिग्याम नोन देप्बाकेन मुबा । याकादे थेला ल्हुइनाङ छ्योङ्बाकेन मुबा । सायद, याकादेसे पेबा म्लेबा तातोला । गोल्छेसे याकादेसे... स्योम्जि ।

तिक्खुरि, ठिक थेनोन दुइरि साङ्गुल निजि । दिम बाङ्से ह्योङ्बारि चुजि । ङान्दा पुइचिबा पलङ नोन बाङ्से ह्योङ्जि । ङाम पलङ ग्याम सारिन ताइजि ओम तोइजि पलङला काङरि । थेलिच्छाका फेत छोर्जि । छोर्सिमाम क्यार्से जासे च्याजि । थेरि न्हा तिसा मुबा, न्हा परिह्राङ्बा केवा ह्रो नोन । न्हा मुस्ह्युबा खेप्पा दुइला ख्राङ्गारि राप्बा ङाला खेप्पाखुयु दोबा आपा आमा । जेक्खे याखारगि कोरियन ङादा आङ्चिबा मुबा । थेसे बिबाकेन मुबा, ‘आलर्म ङ्ह्यामा नोन आछोर्बा, आहिन एदा तिगा ताजि होइ ? गे लाआतो । रेष्ट लाबा दुइमि जिन्जिलोम । ब्राउ... ।’

सेमनाङ थेनोन खेप्पाखुयु आपा आमा परिह्राङ्बा केवा ह्रो थोसि ल्हिबा गोङ्मा ल्हेसिकेन ब्लाप्बा ल्हुइ डुइसिकेन निजि । थेनोन ब्राङ थेरि पचास किलो फाइला धुलोला बोरा थिसिमाम मेसिनरि युुतोला । थे ङाइ निबा दिङ सोम हेन्से युचिबा मुला ।

(छिगला अर्थः खेबा– अन्तराल, सेमबु– प्राणप्रिया, ब्लाक्पा– चौडा, छोङ्खाङ– पसल, बुसा– प्राणभूमि, देबाः आखाबा– असजिलो, बुनिबा– हुरुक्क हुनु, छेम– मज्जा, ल्हाम्पा– यात्रु/यात्री, केबा– गाली, बोटोक्बा– भुटभुटिनु, लोप्खेन– शिक्षक, ग्युइसेर– शिक्षा, डोबा– पढेको, नाछाल– अवस्था, स्हुछोर्बा– दुःख लाग्दो, फ्रुम– थापा, म्ह्युबा– बिलाउनु, लिउ– भविष्य, कु– मुर्ति, विकास– फेल्गेबा, ख्योबा– मोडिनु/छल्नु, बेल्बो– असार, क्रेम्बा– कुँडिनु, क्युङ्बा– अमिलो, स्हु– दुःख, ओन्छ्यान– विचरा, केवा– जीवन, केबा– जन्मनु, स्याम्बा– सजाउन, पाले– बहाना, छाबा– कमाउनु, ग्रान– प्रण, लो– दक्षिण, तोइबा– ठोक्किनु)

sntllmds@gmail.com

दोःबा : यकिना अगाध