सिराहाला बन्दिपुर मोर्चा क्योङ लिसे डा आखाम्मा शाही सेनासे जनमुक्ति सेनाला टोलीदा पिरआख्लाना ग्याप्से ल्हागतिचिजि । आख्लाना भिडन्त थेन मुठभेड तासिन चिजि । गि लिच्छा गि, ङ्हि, सोम लासि घाइते थेन सहिद ताबाला बो काप्सिन निजि । शाही सेनासे लाबा हवाई थेन सा ङ्हिनोन तोसोला आक्रमणसे जनसेनादा ल्हानान ग्रेन चुनाउती पिन्बान मुबा । थेराङ्बा दुइरि जनमुक्ति सेनाला टोलीसे आक्रमण, प्रतिरोध थेन रक्षाला ट्याक्टिस चुङ्सि छेसिन खाजि । बन्दिपुर ह्यान्देन ग्ला ग्लारि भिडन्त लाबान जनमुक्ति सेना दानः ईलाका ङाम ङाम दोगाजि ।

सिन्धुली जोङला जरायोटाररि दोकामा कमरेड विश्वास, शक्ति, रमिला, तेन्जिङ थेन मिरा,  सत्तानला लागिरि ङानि ग्याम फेसि निजि । दुस्मनसे छेक्पा गोलीसे खाइमाइ आछोर्बा लासि म्हेर्जि । खाइमाइ आछोर्बा लासि मेङ निजि । इसान, पर्वत, रविन, देव, गम्भीर,  मिसाइल, अनिल, तेज कुमारी, लासि च्युइ ङ्हि बिमा ल्हाना ह्रोकादे सामान्य थेन गम्भीर घाइते ताजि  । घाइते ह्रोकादेदा  सङ्गठनला ह्रोकादेतेन माओवादी पार्टीदा समर्थन लाबा ह्युलबाला कुरि  मेडिकल ग्रुपला तिलाइ  ल्हुइथाङ्पाला छ्यामरि सुरक्षित ग्लारि जिम्मा लासि ङानि ङ्हाच्छा ब्रासिन चिजि । झोलारि मुबा रासनपानी बेसिकेन निमुबा । ह्लोम्बा ब्रातेन  क्युइला भररि लडाइँ लातोबा दुइरि दोकाजि । ख्रेन्बा, फुइबामि सिबाला ङोन्छाङरि तिलाई अहिन्बा चिम । थेतासि मुतेबा बाङ तेसि लडाइँ डाबा म्हाङ म्राङ्सि छेबान मुबा ।

रेरिनला ब्राबा थेन  शाही सेनातेन ताबा मुठभेडला कारणसे ब्लाप्सिमाम आक्रान्त ताबा ल्हुइकादेसे ब्लाप्बा न्हाबारि म्हाइबान मुबा । युध्दारि बु न्हाबा सुताइ दुइ आस्याप्पा दुइरि  ब्लाप्बा न्हाबा फुर्सद याङ्बारि देबाः आरेमुबा । ख्रेन्बा दुइरि चाबा याङ्बा थेन फुइबा दुइरि क्युइ स्याब्बारि मुस्किल मुबा । घाइतेला छार पोर स्हुखामा ऐया थेन आत्था लासि क्राबारि वातावरण नोन आरेबा । ह्रोकादे गुर्मा दु तेन्सि चिबा थेन मिख्लि पुइसि क्रासि टिबा फुर्सद  आरेबा । जनमुक्ति सेना नेपाल बेथान स्मृति ङ्हाछा ब्रिगेडला टोलि सिन्धुलीला जरायोटाररि खाम आखाम रक्षात्मक प्रतिरोध लासि सोसि काभ्रेपलाञ्चोक जोङला घर्तीछापरि दोकाजि । थे ग्लादा माओवादीला लाल किल्ला थेन आधार इलाका बिसि ङोसेबा मुबा । दारेम सोला व्हा बिबा जाक्कि जाक्कि आशा बुबारि छेजि ।
दिन्छेला २÷३ ङ्ह्याबा मुबा । ङानि घर्तिछापला मंगार नाम्सारि सेल्टर किन्सि चिबा मुबा । १३ छा बटालियन लोपखाङ बिमा जाक्कि माथाङ दिम सोम ब्लिरि चिबाला मुबा । तिक्खुरि ड्याम्मा तुम्बाक फोबाला ग्रेन काइ खाजि । थे लिच्छा योना योना ड्याम.....  ड्याम.......ड्याम... सानोन ल्हिक्ना लासि काइ ग्रेन खाजि । बेनाननोन योना योना फायरिङ पोजिसनरि निजि । ह्वारिला गाप्दा दिरि दोङ... युङ्बाला कभर लाबा चुजि । बटालियनला आइ.एन.टि. कमरेड अरुण लाबाला  स्युगरि खाजि । नयाँं बटालियनला टोली खेबाः सेनाला घेरारि ताबा, तिलाइ ह्रोकादे गुर्सि जिन्बा, तिलाइ ह्रोकादे घाइते तासि जिन्बा साङग्युर पिन्काजि । सेनाला ग्रेन फौजसे मैनागाङ मुतेबान  ख्युर्सि जिन्जिम ।

खाला डा डा लडाइँ ताजि । एल.एम.जि., इन्सास, एस.एल.आर., एके.फोटि सेभेन, टु इन्च मोटर, थेन खल्ला यारि तिला हतियार मुबा थेनोन चालाप लाजि । ग्रिनेटकादे दुश्मन मुबा ग्ला ताकाब लासि लासि हुर्जि । दुश्मनसे खालाङ लासि फायारिङ लाबा मुला बिबा कोहोरेगि थोन्बा गोली ग्याम थाहा तामुबा । थेला दानःरि बाङ पोप्सि ङान्सेनोन छेप्पाला मुबा । छेप्दोपा मुबा । ङान्से थेराङनोन लाजि । ङान्ना पोजिसन थाहा आयाङगाइ बिसि योना योना पोजिसन ल्हेजि । खाइमा ङान्ना बिमा ल्हाना सेनाला गोली ताइगाबा मुबा । खाइमा थेनि खानाङ नोन आरेबा ह्राङ्बा रोङ रोङ ताबा मुबा । छिनरिन बारुदला म्युगुसे मि छासि तिलाइ आम्राङ्बा चुजि । क्युइ फुइसि सुङ सुङ्फि खार्जि ।

ङाला ङामथामा टिसि ह्वारा गाप्ता कभर लासि थ्रीनटथ्री राइफल फायरिङ लासिटिबा सेक्सन कमान्डर कमरेड मन्जुदा गोलि टाजि । थे प्लिङ गुर्जि । तिरेम ऐया बिबा थेबा थे लिच्छाम काइनोन आथेजि । थेदा कादे राउण्ड गोलीसे टाजि था आतानि । नाम्दुङ दुगुरि सेर्बा ताइबा ह्राङ गोली ताइसिन चिजि । प्लाटुन कमान्डर कमरेड रविनसे सपोर्ट फायर पिन्बासे ङा ग्याप ग्याप दोसि निखाम्जि । तिलो ङ्हिसेन छेप्पा गोलि थेन बमला छार्लासे दोङकादे, दिमला आङगाकादे, लोपखाङला झ्याल म्राप थेन आङगाकादे छियाछिया ताजि । स्थानीय ह्युल्बाला म्हे, मुइ, रा थेन नाकाकादे क्षति ताजि । ओराङ्बान दुइरि ङान्से नोबा गाङ ग्याम  शाही सेनादा माथाङ दोना ताप्सि जिन्बाला मुबा । युद्धरि भूगोलसे नोन ल्हानान प्रभाव लाला । नोबा गाङग्याम मुतेबान हतियार फायरिङ लाबान, बम हुर्बान सेनादा ग्युरु ताब्सि बोर्जि । लोङ्बा सेनाकादे गलटारला  ग्युरु ह्यारसि ह्यारसि ल्हुइ सोना लाबारि टाप छ्योङ्जि ।

लडाइरि ढुक्क ताबा दुइ खाइमाइ आता । कादे दुइरि खाराङ्बा आपाद खाला थानोन आता । थेरिनोन थेराङ्नोन ताजि । न्हाबेङसे ज्याना थेआखाम्जि । मिरिनोन खासु छ्याबा ह्राङ  रिमरिमजे ताजि । तुम्बाक फोबाला काइ ज्याना लासि म्हासि जिन्बला मुबा । दारेम सहिद दोबा थेन घाइते ताबा ह्रोकादेला नाछाल थायाङ्बारिजे लेङ्बा मुबा ।  विकेन्द्रित टोली कोड ग्योइला प्रयोग लाबान पोपो ताकाजि । ङान्ला बटालियन ङ्हाच्छाला योजना आन्सार सोला भन्ज्याङला गाङरि पोप ताजि । बटालियन कमान्डर कमरेड मधु (सर्केस ग्लान, दातेः मकवानपुर जोङ, बागमती गा.पा. चोहो) ला आन्सार १३ छा बटालियनला तुलानारि छार बटालियनरि ल्हानान क्षति ताजिम । ङातेन तिरेरिन अनेरास्ववियु (क्रान्तिकारी) काभ्रेग्याम चोहो क. दीक्षित, स्यानचोहो क. अनुशिल थेन छ्यामरि १३ म्हेला टोली सैन्य फर्मेशनरि निबाला मुबा । बन्दीपुर, जरायोटार थेन घर्तीछापरि दोगामा क. दीक्षित, क. चेतन थेन क. योद्धा सहिद दोसि जिन्मुबा ।. ह्रोनिकादे बेनाननोन छार  बटालियन न्हाङ्ला कम्पनीकादेरि मुबा । कम्पनी कमिसारला हैसियतरि मुबा कमरेड दीक्षितला थोपोरि गोलीसे टासि गुर्बाला टिम । पोजिसन पोबारि म्हाइमा जाक्कि थोपो गाक तामा स्यान्दो ग्याम सेनासे छेक्पा गोलिसे टाजिम । चुराङ्बन तामकादे थान्चिमा भाव शुन्य ल्हुइरि का ब्राबारिन थेनताजि । मि ग्यामसे मुख्लि फ्रुल ताइजि । गि लिच्छा गि लासि  मन्जु, विनय, सोभित, गुर्बा ग्ला ठेगान ताजि । स्मृति, गौरी, चेतना, नविन, गुराँस, अक्कल, मिथिला, प्रेम लासि दर्जन गिक बिमा  ल्हाना सामान्य थेन गम्भीर घाइते ताजिम । खालाइ घाइतेजुगुमि मिलान ङोन्छाङरि मुबा । खालाइ स्यान्दो ग्लारि बोर्सि जिन्जिम ।

खालाइला यारि, खालाइला काङरि, हिपरि, फोरि गोलि टाबाला मुबा । गोलीसे टाबा ग्लारि जाजा गाल तासाइ गोली थोन्बा ग्लारि बिसाम फेलोङ्तोबा ग्रेन गाल तामुबा ।  ब्लोकब्लोक का खामुबा । खालाइ स्हु नाआखाम्ना क्राबा मुबा । खालाइ क्राबारि सुत्तान आखम्बा मुबा । घाइतेला पोर ल्हानान स्हु खामा क्राबा क्रिङ्बा लाआखाम्बा टिम । ङादा तिलाइ आताबा मुबा तासाइ स्हुला आन्मानसे नाबारि गाह्रो तासिन चिजि । लडाइ ग्याम सोबा टोलीदा रोलकलरि पोप लासि  ग्यालठिपा कमिसार थेन कमान्डरसे सान्त्वनाला मलमपट्टी फोर्बा गे लाजि । ह्राङ्ला टोलीदा सम्बोधन लाबा ताङरि कमान्डर क. मधुसे बिजि– ‘लडाइँरि डाबा ब्रेबा ताला । ङ्हिदान नाखाम्तोला । नासि ङ्हाच्छा ब्रातोला । ह्याङ क्रान्तिकारी सामतेनसे ओतप्रोत ताबा सेना हिन्ना । ब्रेमा लोङ्ला आदे ।  गिक ङ्हि लडाइ डामा राङ्ग्याप ताला आदे । ब्रेसि लिच्छा डाला बिबा दृढ संकल्प थोतोला ।’

चुनोन ताङरि कमिसार कमरेड उदिपसे पाङ्जि‘सहिद दोबा, घाइते ताबा, बेपत्ता लाबा थेन चुङ्बा युद्धरि सामान्य ताम हिन्ना । युद्धरि डाबा बिबाम तोङ्जा कठिन मोडकाद वाइसि ज्याबा स्ह्यो बाबा हिन्ना । ह्याङ प्राङ्बोला छार स्ह्यो बाबाला लागिरि तिनि छेसि चिमुला । ग्यार्जा रेम छेसि लिच्छा डासेला मुला । थे ताबासे कमरेडकादे ह्याङ  हतास निराश आहिन धैर्य धारण लासि ङ्हाच्छा वाङ्गे । सहिद ह्रोकादेला आछ्योबा म्हाङ छ्योना लाबारि दोसि छेतोला । ह्याङ्सेन डासेला मुला ।’

रोलकल जिन्जि । सहिद ह्रोकादेला छेन्देदा डिछ्याबा लाबारि नितोबा निर्णय खाजि । ल्हुइला  गिक्छारेम छेन्दे डिछ्याबारि निबान मुबा । बामरि म्हि बिमा नोबा थ्रीनटथ्री राइफल । क्रेप्सारि बम मुबा गाल्दा, गोरि गोली मुबा डाकल्हिबा झोला, यारि ह्वाङ ख्वाबारि तो । चुराङ्बान स्हेकादे पुइसि ह्रोकादेतेन छ्याम घट्नास्थलरि निजि । प्लाटुन कमान्डर क. रविन कम्पनी भि.सि. क. कर्म, सेक्सन कमान्डर क. अनिसा ङानि छ्याम मुबा । थे ह्रोकादेला च्योच्योरि ङा  सैन्य फिल्डरि छार मुबा । छेन्दे डिछ्याबारि गिक्छारेम ।

क. अनिशासे ङ्हाच्छा ओन्बान बिजि– ‘संरचना उथेरि च्यागोले ...।’ थेसे ओन्बा पट्टि च्याजि । तारतारबा लि आक्ताङ तासि म्हेर्सि टिबा, थोबो ग्याम वाला का ब्योङ्सि काला खार्गे लाबा दाग, जाक्कि क्याथाङ क्रास्या का ठाम्चिबा कमरेड दीक्षितला छेन्देदा म्राङ्मा ङाला थोबोफिरि खालाइसे सिसा ब्यासि थेनोन प्लेनप्लेन ताबा सिसाफिरि ब्रासि चिबा ह्राङ छोर्जि । सारि ब्लेदेरेक चिजि । ङा दोसिन तिरेम सिजि ।

वर्गीय चेगाइ च्योच्यो ताला बिबा ताम आहिन्बा चिम । ङो सेबा म्हिला छेन्दे मिला ङोन्छाङ म्राङ्मा सेम नाबारि आखाम्जि । मि ग्याम स्योङ ब्योङ्बा चुजि । सेमदा खामआखाम ह्वाम्सि  छ्याकछिक निबा ल्हुइदा नुप्पा ह्वाङरि युजि । एके फोटिसेभेन क्रस लाबा दाज्र्युसे न्हान्जि । थेफिरि साफ्रासे ल्हुबा गे लाजि । गिसेम गिरि खालाइनोन ताम आलानि । ताम पाङआखाम्नि ।

ह्राङ ह्राङ्ला सेमदा ह्राङ ह्राङ्सेन ह्वाम्जि । ह्राङ्ला सेम ह्राङ बिमा खालाइसे ह्वाम्बारि आखाम बिबा थाताजि । सेम खिजि या मुठि लाजि । क्रान्ति जिन्ना लासि सहिदला आछ्योबा म्हाङ छ्योना लाबा दृढ अठोट थेन क्रान्तिकारी सामतेनग्याम खाइमाइ पलायन आता बिबा ग्रान लाजि ।  कम्पनी कमिसार कमरेड दीक्षित ङाला तिङ टाङ्सि एमि अमर दोजि ।

(छिगला दाेन : दानः– आधार, ल्हुइथाङ्पा– स्वास्थ्यकर्मी, क्युइथुन्दा– रासनपानी, देबाः– सजिलो, दु– शोक, तेन्बा– मान्नु, छा– औं, स्युग– बेग, खेबाः– पुरानो, ख्युर्बा– घेरा, नाम्दुङ– चैत, दुगु– बैशाख, स्यानचोहो– उपाध्यक्ष, म्हे– जना, ब्लोकब्लोक– व्हालव्हाल्ती, ग्यालठिपा– राजनीतिक, सामतेन– विचार, रङग्याप– मात्नु, डिछ्याबा– व्यवस्थापन, चेगाइ– माया, दाज्र्यु– झण्डा, बिमा– बाहेक/भन्दा, ग्रान– वाचा, मेङ– निदाउनु)