‘ह्रेच्छाक ब्लाप्बा न्हातोजि आप्थेबा !’ च्युप्बा ग्यालामला डेङला ङामला युङ्बारि दोइ ताकतोक न्हासिमाम क्याच्चा दिमला पाराङ ज्योज्योसे सुङ्जि ।

‘ताला लाइनु ।’ बिसिमाम आपासे नोन थेरिन दोइ न्हास्ह्युजि । सारला बोराफिरि बासि ङाइ पुइबा झोलारि फापारला गेङ मुबा । ब्लाप्बासे सुङ थेन सेमसे चाबास्हे चाइ आम्हान्बासाइ नोन ब्लाप्बा न्हाबा दुइरि चातोबा मुबा– थे गेङतेन चाचा मार्चा ओम छ्यापी ङेल्बाला मोरे मुबा । थेतासि बोलेखे माम थेन ङाइ नोन थे ङामरि न्हाजि दोइ ।

रेला छाकाल दुइ जाकि थाल्साइ नोन ओतेबान लेप्बा मुबा दिनि । थेफिरि ड्वाफ्रेला गिक्छा हप्ताला । लेप्बा दिनिसे साला न्हाङदोना तरद पदार्थ प्योसि मुसिम व्हारव्हार लेप्बा मुबा छेप्बा ।  लाबा नोन लेप्बा । रेगिला टुसे फ्योरफ्योर जेक्खे आरेमुबा ल्हुइ, ङ्होग्याम प्रुल प्रुल ताइचिबा मुबा टु । ङामरि सिल्बा पिन्बा छहारीला मिनरि थेनो याखारगि आम्बाला दोङ मुबा । स्यान्दो मुतेबा दोङ्ला क्योलोलो बा बुबाकेन मुबा । चराचुरुङ्गीदा नोन लेप्बासे क्रोसि मुसिम ङ्ह्याबारि ख्लाबा मुबा । थे लेप्बा खाडी ह्युलला बिमा च्याङ्ना आरेमुसिम । ख्यारख्युरला माकाइकादे उर तासि, थेनोन लेप्बासे मुसिम योना मिन्बारि चुबा ।

‘पिरियड’ला दुइ टु थेन स्योङ्से बाम्बा ल्हुइ पच्चीस किलो युरिया सारला दोइतेन आन्हानि । ब्लेक चिबारि देबाः आरेमुबा थे दुइरि । राप्सिन ब्लाप्बा न्हाजि । ङामथामाला स्योङरिक्यार मि स्योङ्जि ।

थेरि मझिनीकादे फुर्लुङ खेसि थकौलीरि चेपे ताबाकेन मुबा । ग्युइल छुकनिबा छोर्जि । ओते गोजि ल्हेदा ताङ्ना लाबारि नोन आउदिन गाह्रो ।

‘तिनि दोसि खाजिबा ग्लारि भिडन्त तासेला मुग्याम आप्थेबा !’ पाराङ ज्योज्योसे सुङ्बा थेजि । मझिनीकादेरिक्यार स्योङ्बा ङाला मि दोसि बासि ह्रोनिजारिक्यार स्योङ्बारि म्हाइबाकेन मुबा । ग्व्राम ग्व्राम काइ थेजि बुट ङ्ह्यामाह्राङ । कोर्बाकेन लाबा मि तोइजि थेनोन हतियार थोबाकादेतेन । ङामरिन दोगाचिम ।

‘खानाङला ह्राङ्नि ?’ ङ्योइबा म्हि जाकि म्लाङ थेन बाङ्बा मुबा, च्यामान लोङ्खेप्पा ।

‘ङानि कुपिन्टारला हिन्ना सर ! सार बासिमाम खाबा भोर्लेनीग्याम ।’ निसाल पिन्बारि आपासे गाइना आलानि ।

‘माओवादी म्राङ्जी ?’

‘आरे, आरे ।’

‘ल्हाउ ज्याबा मुला । राँडीला जा जामे म्राङ्जि बिसाम थालुउ होइ ! ङानि ह्राङ्लान ग्यालाम ब्राचिबा मुला ।’ थे बाङ्बा म्हि थेन आपा जेक्खे ताम लाचिजि । क्योलोलो निजि थेग्याम ।

‘उथेन हिन्ना ले म्हागेन जुरेला सिंतान सेबा ग्ला ।’ बोलखे मामसे याजुम्बिसे बगररिक्यार उनस्ह्युजि ।

‘हिन्ना ! हिन्ना ले ङानि स्याङ्तानला भट्टीरि मुबा थेदुइरि । यारि खायारगि कागज चुङ्सि छ्योङपुङ्बा रो । थेनोन दुइरिका जिन्ना लाबाचिम रो ओम । लासि च्याबाकादेसे पाङ्बा ।’ मामसे ताम काप्सिकेन बोर्जि । थेबिमा लिच्छारि ङ्यान्बारि आम्याङ्नि । कोहोरेगि ताचिम । ला डु ङ्हाच्छाला घट्ना डान्बारि दोजि ।

तापाग्रेनला ङ्हीछा हप्ता मुबा थे । दिङ ङ्हा दिला बिजाबुमोदा ख्वाबा पोलियो खोप अभियानला दुइ । आमा नामाहेन्से गाङनाम्साला ल्हुइथाङ चौकीग्याम पोलियो खोपला क्यारियर किन्बारि ङानोन नितोजि । दिमग्याम स्योङ वाइसि घन्टा ङ्हीला हान्डो क्रेमाहेन्से क्योलोलो जुरे गाङरि दोमुबा । थेग्याम लोरिक्यार दोसि घन्टा गाङ्साल पेरो ग्यालाम सरासर ब्रामाहेन्से क्योलोलो दोमुबा गाङनाम्साला ल्हुइथाङ चौकीरि । ङा दिमहेन्से थोन्माहेन्से हान्डोरि खानाङ नोन थेनआचिना टु टु तासिमाम ब्राचिजि ।

नोबा ग्लारि मुबा जुरे नाम्साग्याम खान्दामान म्राङ्मुबा । स्ह्योरि दिनि फेबाकेन लामा बासाग्याम थोन्बा ह्राङ्बा कलिलो थेन उररिन म्राङ्म्याङ्बा ग्ला । हाङ्बा लारि बेंसीला म्हिकादे जुरेला दिनि च्यासिकेन स्योङ्ला स्याँठला सिम्बा ब्याङ्मुबा । न्हुपरिक्यार ज्योमोगाङ ह्राङ्बान म्राङ्बा नारायणस्थान जोला लाबा टक्क तोइबा गाङ । लो–स्याररिक्यार च्यमा माबार लुङ थेन तराइला चेला साकादे म्राङ्बा । नोबारि मुबा नाम्सा तासिन मुसिम बिद्रोही पक्षला छापमारकादे चिबारि सेम लाबा जाजाबा नाम्सा जुरे ।

घन्टा ङ्ही हान्डो क्रेमाहेन्से क्योलोलो दोजि जुरेरि । जाजाकार सुइसुइ लाबा ङाला ल्हुइरि तोइसि टु सिम्माहेन्से छाकालला दिनि नोन ज्याबा छोर्चिबा मुबा । ह्रेच्छाकरिन सिम्बा ह्रेच्छाकरिन लेप्बा छोर्बासे गोरङ्ही तापक्रम न्हाङरि द्धन्द ताचिबाह्राङ म्हान्जि । सेमरि चुह्राङ छोर्चिसाइ गोङ्मा बिसाम ल्हेचिबान मुबा । गोङ्मा थेनताबा आरेमुबा ।

तिक्खुरि छोपन्होङ्जि ङाला ध्यान । क्रिङ्सिकेन क्राबाल काइरिक्यार निजि न्हाब्याङ ।

‘ओइ पाराङ ! दारे ङा खाल्ला भररि सोसे ?’ क्रासिकेन सेमला ताम ब्योङ्चिमुबा । मि ङ्हीदा योनान न्हाब्याङ्से थेबा ग्लारिक्यार स्योङ्जि । जस्तासे न्हान्बा तला गिला दिम । दलान थेन ख्राङ्गानाङ म्हिकादे छेसिचिबा म्राङ्जि । याखारगि अधवैंसे जामेकोला सा डेसिकेन क्राचिबा म्राङ्जि । याखारगि गोना लाचिबा नोन । तासाइ स्यान्दो क्राबा आरेमुबा । म्हान्जि, म्हि सिजि न्हाम तासाइ ख्राङ्गारि छेन्दे आरेमुबा ।

‘थे स्होन्बोकादे थान्नान आदेबा म्हाले !’

‘हिन्ना बिबा ! स्होन्बो जेक्खे आहिन, बारुद नोन मुबाचिम ।’

‘थान्ना ओम तिगा लासे ?’

‘दारे च्यागो ! आकिन्नि ओम ल्हुइ ?’

‘दारे चु गिक्खे ताबा ताजि । ह्रेम्बोला ल्हुइ किन्जिकोम ।’

म्हिकादे ताङसे चुह्राङ बिचिबा मुबा । ङाइ गोबारि आखाम्नि । च्याबा थेबा म्हिमा तिगाइ लाबारि आखाम्नि । न्हा ङ्योइसिमाम गोखाम्जि न्हा दोखाङ्ला गोङ्मा ङ्हाच्छा ल्हेखाम्जि । कुटिसि च्याचिजि ग्यालामरि दाराप्सि ।

‘ओहो आङा ! खानाङ नि लाबा ? दुइ ज्याबा आरे । नौलो म्हि म्राङ्लान आदे चुरिक्यारमि सेसिन ख्लाला । ओइमा जेक्खे लक्कीदा सेबा उथे दिमरि हिन्ना । एदा खतरा मुला निउ ।’ ङामरि खासि सोसे न्हान्बा तला गिला दिम उन्सिकेन याखारगि आधाबैंसे म्हिसे बिमाहेन्से चोननिजि । थेग्याम्सेन गोजि कि थे दिमला म्हिला दिमरि गोल्डस्टार मिनला स्होन्बो थेन बारुद स्याप्बा कारण जगथलीरि बोर्सि सेबाला चिम । ह्रेम्बो सेबा थेन याखारगि सुताइ सन्तान आरेबासे ल्हानान स्हेर तासि क्राचिबा चिम थे म्रिङ्कोला ।

ङादा योना निउ बिबा म्हि ह्राङ्ला म्हि ह्राङ् छोर्जि । ह्राङ ल्हुइथाङ चौकी आदोना आताबा काक्ता पाङ्बा सेम खाजि । पाङ्बारि जेक्खे म्हाइबा मुबा, थे दुइतेमा थे ह्राङ्ला ग्याला वाङ्जिन्जिम । ङाइ बु व्हारारि गेलामा क्वान्सि ज्योज्योसे ब्याङ्बा स्होन्बो डान्बारि दोजि । म्हान्जि, खानाङए थे स्होन्बोसे आपा आमादा आज्याबाम आता ? ल्हुइरि लोङ्बाला पुजु फुइबारि चुजि । तिङ फिर्बारि चुजि । डि ताइ दोजि । ह्रेच्छाक थेरिन रापचिजि ।

‘ल्हाउ ब्राउ ! म्हुना ताला दोसि । तिल्दा थोमबोर्बा ?’ आपासे या छेङ्माहेन्से छोर्जि । पाराङज्योज्यो थेन बोलखे माम जाकि क्यार दोजिन्जिम । ह्रोनि रेबा, दोइ पुइबा थेन ब्राबारि तिबा सुताइ ङाइ थाहा आतानिम । दोइ पुइजि । स्योङ बगररि ब्राबासे ओम ल्हिबा दोइला नाङ्बासे ल्होतल्होत ताजिन्बा काङ सिम्मा हेन्से ओते स्हुखाबाह्राङ आछोर्नि ङादा । स्ह्योरि ल्हिबा छोर्बा दोइ नोन ल्हिबा आछोर्नि । तिल्दाबिसाम डोङ्बा बिमा याङ्बा मुबा थे दोइ ।

(छिगला अर्थः च्युप्बा– साँघुरो, सार– मल, मोरे– अचार, ड्वाफ्रे– जेठ, देबाः– सजिलो, खेसि– भिरेर, छुकनिबा– गज्जबको, लोङ्खेप्पा– डरलाग्दो, तापाग्रेन– मंसिर, बिजाबुमो– बालबालिका, नाबा– अस्वस्थ, ल्हुइथाङ– स्वास्थ्य, लो– दक्षिण, बासा– पैसा हाल्ने थैली, न्हुप– पश्चिम, लुङ– श्रृंखला, डेबा– चिथोर्नु, छेन्दे– लास, न्हाम– क्यारे, स्होन्बो– जुत्ता, दोखाङ– गन्तव्य, सो– खर, काक्ता– समस्या, थोमबोर्बा– टोलाको)  

दोःबा : यकिना अगाध