दिनिला गिक्छा होइस्हेरसे ज्योमोगाङला जोकादेदा म्हारल्हेम स्होबाकेन लामा चिम्नी नाम्सा गोल्छेसे छोर्ला । शान्त प्रकृति, चिया बगानला पिङ्गाइ थेन सिम्बा लाबासे चुर्ला मुतेबा स्ह्योदा विशेष स्होसिकेन खाचिबा मुला । चिम्नी नाम्सा भारतला दार्जिलिङ जोङला याखारगि ऐतिहासिक नाम्सा, थे खारसाङ बजारमिा फिरि धुपीला दोङकादेतेन लासिममा क्लाङचिबा मुला ।

चु साला नेपाली चिबाचाबा, रिमठिम, ग्योइ, गोइलो बिसाम हिन्बान ह्राङ्लान छोर्बा । चु साला ज्याबाथाङ ह्राङ्लान छोर्बा । खारसाङ सहरहेन्से जोरि मुबा चिम्नी नाम्सा याखारगि आउदिन जेबा नाम्सा । ङ्हाच्छा ङ्हाच्छा नेपालरि बिमा ज्याबा गुणस्तरला ग्युइसेर किन्बाला लागि म्हिकादेला दाम्बारि परतिबा ग्लाकादे नेपालला स्यार सिमाना ङामला दार्जिलिङ, कालिङपोङ थेन खारसाङ । 

नाभेम्बर लाला तिबादुइरि चु लुङरि सिम्बा मौसमसे ह्राङ्ला प्रभुत्व छ्याना लाजिन्बा मुला । खारसाङग्याम तोर क्रेबाकेन लामा ग्यालामरि म्राङ्बा सेमताङ्बा पिङ चिया वान, नोबा नोबा स्युक्पाला रुङ्बा दोङकादे मुबा ह्रि थेन प्राकृतिक जेबादा लेङ स्होसि चिबा जेबा नाम्साकादेसे खाल्दामान नोन आकर्षण लाचिबा मुला । स्युक्पाला दोङकादेतेन खासुसे लाबालुबा क्लाङबा थेन लाबाला झोक्कातेन ह्रेच्छाकरिन दिनिला होइस्हेरसे स्युक्पाला दोङकादेला चेपग्याम वाङ्बा दृष्य लोभ ल्हागतिबा तोसोला मुला ।

नाम्साकादेरि दोबारि ल्हाला घुम्तीला छ्यामला म्लाङपत्रे ग्यालामसे चु ग्लादा सुगमरिक्यार बोर्बा मुला । चिया बगानरि गे लाबा गेनामकादे सिङसोरला घाररि सिङसोरकादे भुनभुनाब लाबा ह्राङ चियाला बुट्टाकादेग्याम चियाबा दुइचिबा दृष्यग्याम चुर्ला म्हिकादे मेहनती मुबा ओस्सोन अनुमान लाबारि खाम्ला । कलकत्ता, सिलगुरी, जलपाइगुरीला छ्याम ल्होलो ग्लाला भारतीय सहरीया म्हिकादेला छेप्बा दुइला दाम्बारि परतिबा लाला चु ग्ला । झान चुरि मुबा सुविधा सम्पन्न होमस्टेकादेसे न्हाङ थेन माङ्ग्यारला पर्यटक छेङ्चिबा मुला ।

सोबाला लागि पर्यटक बिमा चिया खेती, बगानला गेनाम, पशु न्हाबा, कृषि थेन नाम्सा दिमरि गे आरेबा दुइरि दार्जिलिङ, खारसाङ, सिलगुरी, जलपाइगुरी, कलकत्ताला ग्लाकादे नोन थेनिकादेला श्रम थेन सीप चुङ्सि स्यान्दोबो छाबा सहर । राई, लिम्बु, तामाङ, शेर्पा, गुरुङ, लेप्चा, क्षेत्री, बामान ह्राङ्बा जातकादे चिसिकेन खाबा प्राकृतिक लिसे जेबा नाम्सा थेरि हिन्दु, बौद्ध, ईसाइ धर्मालम्बीकादे गिसेम गि डिक्सि चिबा नाम्सा । थेरि म्हेनिङ, तिहार, माघेसंक्रान्ति ह्राङ्बा प्रिबाकादे ताङ्सिमाम दाङ्बा लाला । लाथान, स्तुपा, गुम्बा लुङ्दार थेन औपनिवेशिक दुइरिन स्होबा तिगाइ चर्चकादेसे धार्मिक सहिष्णुता उन्चिबा मुला ।

स्ह्योला सिर्सिरे लाबातेन चिम्नी नाम्सारि चिबा ५६ दिङ्ला फुर्वाला स्ह्यो नोन ओतेबान ताजगी म्राङ्ला । केवाला मोडकादेरि चाबा ल्होलो स्हेर थेन हन्डरकादेसे थेदा कोङ्बा स्होपिन्जिन्मुला । दिमला ख्राङ्गारि बौद्धमार्गीकादेला आस्था थोसि रेन्बा दाज्र्यु थेन लुङ्दरसे दिम ख्यारख्युरला दउष्यदा जेना लाचिबा मुला । थे रेदाङ्से दिमरि छ्युकु लाजिन्माहेन्से लुङ्दार थेन दाज्र्युरि सुताइ छ्योकु लासि मोलम लाला । लुङ्दारतेन फुर्वाला ग्योइ, रिमठिम थेन परम्परा थुइबा मुला ओसेम आस्था नोन ।

लुङ्दारला फिला बोरि मुबा ताङ्सेः मुपिङ, तार, वाला, पिङ थेन उर छोनसे मु, लाबा, क्युइ, मे, जाम्बुलिङला प्रतिनिधित्व लाबा ताला । चु लुङ्दारकादे कादे कादे लाबारि फेर्ला ओतेबान प्रकृति थेन प्राणी जाम्बुलिङ नोन चाङ्मा लागणकादे थेन पितृकादेग्याम मोलाम याङ्बा, पुण्य, सुख, समृद्धि याङ्बा, म्हि ल्हुइ केवा थेन प्रकृति गुङला सन्तुलन ताबा विश्वास मुला । लुङ्दाररि ब्रिबा लागणला ङा थेन मोलमकादेसे म्हिकादेला सेमरिम्हान्बा डुप्बा, पितृकादेला आत्मासे शान्ति याङ्बा, दशाग्रह शान्ति ताबा, छे ह्रेङ्बा थेन लुङ्दारसे थुर्बा लाबासे क्योङ प्राणी जाम्बुलिङला कल्याण ताबा विश्वास लाला । लुङ्दाररि मुबा मणीरत्न थोबा बायुपंखी तासे समृद्धिला प्रतिबिम्बित लाला ।

ल्हाला गागुरि केबा–छार्बा जाजा ताम आहिन, ल्हाला हन्डरकादेतेन सिङ्गौरी क्लाङ्सिकेन ङ्हाच्छा वाङ्बा झान नोन कठिन ताला । जवानीला दुइरि फुर्बा ह्योरिन रेसि ह्राङ्ला बोक्टो स्होन्बो क्वान्मुबा, झोनान्हाङरि तिगाइ म्ल्हा थेन बोक्टो न्हान्बास्हे युमुबा ओम ह्राङ्ला सातान लातोबा गेरिक्यार वाङ्मुबा । चिया बगानला मजदुरी, दिमम्हेला न्हाबाख्वाबा लातोबासे थेला केवा जटिल दोबा मुबा । तासाइ थेसे खाइमाइ आब्रेनि । थेला परिश्रमसे लामा गोल्छेसे थेला दिमम्हे थेन केवारि सुखला दुइकादे वाङ्बा मुबा । तिन्हाङ्गार दिङसे ५६ वसन्त वाइजिन्बा फुर्वा चु दिङरि नोन ह्राङ्ला जवानीला जोशला छ्याम ह्राङ्सेन संचालन लाचिबा होमस्टेरि डोन्बो सत्काररि व्यस्त म्राङ्ला ।

थेला दिम ङामरिन संचालन ताचिबा होमस्टेरि ल्हानाह्राङ्बा डोन्बोकादे खाचिबा ताला । थेदा ह्रोलाबारि थेला खुयु दावासे ग्रेन भुमिका क्लाङ्बा मुला । जाजा लाइनुकादे न्हासि छार्सि ग्युइसेर किन्बारि थेला महत्वपुर्ण योगदान मुला । फरासिलो थेन क्यालो लातोबा स्वभावला फुर्वासे दार्जिलिङ काइरि नेपाली ग्योइ पाङ्मा नेपालरिक्यारसे कोर्बारि निबा डोन्बोकादे दङ्ग तासि ङ्यान्बा लाबा ओम ह्राङ्ला मोबाइलरि भिडियो स्होसि थान्बा दृष्य झान नोन च्याबारि सेम छुबा ताला ।

थेसे ह्राङ्ला गेला नुर थेन थे ग्लाला बारेरि बेलिबिस्तार ल्हागाब लाजि, ‘चु होमस्टे संचालन लामाहेन्से ले, जाजाबा ब्यस्त आतानि, दाइबा, रुम सफा लाबा क्योङ गे ङाला खुयु थेन ङाइ नोन लाला कि । ङाला होमस्टेला फेसिलिटिम फाइभ स्टार लेभलला मुला ले ओम, जा इन्जिनियर ताबासे ह्राङ्सेन डिजाइन लाबा हिन्ना ले । ङाला जामे होटेल म्यानेजमेन्ट लाबासे मुतेबा फेसिलिटि माइलान प्लानिङरि स्होबा, लाइनुकादे ङ्ही नोन सिलगुरीरि नोकरी लाबाकेन मुला । ज्याबान छाबा मुला, ह्राङ्ला लागि ह्राङ्सेन लाबारि खामजिन्जि ले दारेम । ङानि नोन म्हेमे आखेला पालारि नेपालग्याम खाबा नोनका खाबा... ।’ ह्राङ्बा कोहोरेगि बोटोक्चिबासे ह्राङ्ला होमस्टेला विज्ञापन लाचिबा ताला ।

चिम्नी नाम्साला स्युक्पा ह्रि ङामला चिया छोङ्खाङरि फुर्सदला दुइरि फुर्वा थेन थेला खेबाः ह्रोकादे ल्हानाह्राङ्बा ह्रुप ताला । खेबाः कुदापरि दाइबा टुङ्गा छ्योल्बा चियाला ज्याबाथाङ न्हाननाङ ल्हेबा ताला ।

थेतेन ङ्हाच्छारि चिया वानरि गे लाबा ह्रोकादे दोप्तासे गेला दुइ काप्बा ताम, तलब ल्हेबा, खालाइ खालाइसे तलब आयाङ्बा ताम लाला । खालाइ बिसाम फुर्वासे ल्हानान प्रगति लाजिन्मा नोन ह्राङ्से प्रगति लाबारि आखाम्बा ताम लाला । खालाइ दोप्तादा बोमो ल्हुसि ‘दोप्ताकादेदा खाराङ्लासि थाहा तागाइ ह्याङ्से फोइदान गे लातोबा मुला बिसि ! दोप्तादामि ह्राङ्से टोकरीनाङ न्होर छासाम ताला । तासाइ फुर्वा ज्योज्यो ! ह्राङ्से ह्राङ्बा क्योङदा साहस पिन्बारि खाम्बा हिम्मत खालाइतेन आरे । ह्राङसे ताम थान्मा ङान्दा छोर्मुबा, ह्याङ्तेन नोन बाङ मुला । ह्राङ्से वानला गे ख्लामाहेन्से ङान्नाफिरि ताम पाङ्बा खालाइ आरे ।’ बिसि चिया डुइसिकेन ह्राङ्ला दोप्ताला गुनासो ल्हुला ।

फुर्वाला आमाग्योइ तामाङ हिन्ना । थेसे ह्राङ्ला तामाङ ग्योइ म्लेबा आरे । ह्राङ्ला खुयु, नाम्साला पाका दिङ छ्योबा खेप्पा आपा आमाकादेतेन ताम लामा तामाङ ग्योइ नोन पाङ्ला । अझ नेपालग्याम खालाइ ह्राङ्ला ह्रुइला दोसाम आमाग्योइरिन ताम लाबारि सेम लाला । छार छारिब्योनकादेसे ह्राङ्ला ग्योइ थेन रिमठिम म्लेबा म्राङ्मा थेदा क्रोबादोना क्रोला । ह्राङ्ला जा जामेकादेसे आमाग्योइ पाङ्बारि आसेमा ओम आलोप्मा ग्योइतेन छ्याम छ्याम रिमठिम, संस्कार थेन परम्परा सुताइ म्हासेला चिन्तासे थेदा रेदाङ्से सताब लाबारि चुबा मुला ।

चोदे जेक्खे आहिन, चुर्ला शेर्पा, राई, लिम्बु, गुरुङ, मगरला ह्राङ्बा म्हिकादेसे ह्राङ्ला आमाग्योइ म्लेजिन्बा मुला । ह्राङ्ला समुदायग्याम आमाग्योइ म्हाइलाबासे फुर्वादा ह्राङ्नोन स्यान्दो समुदायला म्हिकादेला सेम क्रोचिबा मुला । हिन्दु धर्मालम्बीकादेला कर्मकाण्ड लाबा पुरोहितकादेला संख्या रेदाङसे च्याङ्चिबा मुला । दारेला पिंढीरि नेपाली ग्योइला चाङ्मा व्याकारणला ग्युइ च्याङ्बासे ग्योइ च्युप्सिकेन निबा मुला ।

फुर्वाला छ्यामला दौतरी पेमा तामाङ, दातेनोन चिया वानरिन मजदुरी लाबकेन मुला । जातुकुहेन्सेन थुङ्बा बानी परतिबासे थेसे केवारि ओते प्रगति लाबारि खाम्बा आरे । थेला खुयु दमला नोइसे नाबा ङिस दिङ ताजिन्बा मुला । नाबा म्रिङ्ला मान लाबा न्होरला जोहो लाबारि खाम्बा आरे । छार्बा याखारगि जामेला ब्रेल्साङ कालिङपोङरि क्यारला केटातेन ताबा मुला । चिबाला लागि जाजाबा ब्राङ । ख्राङ्गारि शान्तिला प्रतीकला लिरि फार्चिबा लुङ्दार । लुङ्दार, थेसे पेमाला अभाजला छ्याम अस्थिर केवादा धैर्यता थेन शान्त ताबारि प्रेरित लाबा मुला । थेला जैक्खे आहिन नाम्साला मुतेबा बुद्ध धर्मवालम्बीकादेला दिमला ख्राङ्गारि लुङ्दार थेन दाज्र्यु फार्चिबा मुला । थेनोन लुङ्दार थे दाज्र्युला छ्योकु लासि म्रिङ्ला ल्हुइथाङला मोलम लासि रे तिला ।

अभाव नोन अभावरि केवा सोतोसाइ नोन थेसे हरेस चाबा आरे ओम खाइमाइ बेइमान लाबारि सेबा आरे । दातेनोन थे मेहनत लासि तिगाइ न्होर छासि सिलगुरीरि बोर्सि ह्राङ्ला म्रिङ्ला क्योन्बा म्हाङ न्हाचिबा मुला । मुतेबा स्हु पाङ्सिकेन ह्रोजुगुदा ह्रो लाबारि म्होइजेन लामा ह्रोयाङ्सेला तामुला । ह्राङ्ला म्रिङ्दा सोना लाबारि खाम्ला बिबा जाबा आशा बुबा मुला ।

चिम्नी नाम्सा प्रकृतिला सौन्दर्यसे जेक्खे ङोसेबा आरे, चु ब्रिटिस दुइला औपनिवेशिक बिरासतला साक्षी नोन हिन्ना । नाम्साला चियावान थेरि फुर्वाला पुर्खाकादेसे ह्राङ्ला टु ब्योङ्बा मुबा, तिनि नोन दुइसे गवाही पिन्चिबा मुला । ब्रिटिस साम्राज्यसे चिया खेतीला लागि चु थुम दाम्बा मुबा । थेनिकादे खाबासे चुर्ला म्हिकादेला केवाज्यो पोना लापिन्जि । औपनिवेशिक युगला अवशेषला लिरि १९ छा शताब्दीरि अंग्रेजकादेसे स्होबा न्हाबादिमला २४ फीट नोबा चिम्नी ह्राङ्ला अस्तित्व सोना लाबारि दाराप्चिबा मुला ।

दार्से फुर्वा ह्राङ्ला ङोसेबाला लागि धर्म, रिमठिम थेन पुर्खाला आमाग्योइकादे आत्माला प्रतीक ताबा ताम ह्राङ्ला ह्रोजुगुदा गोना लाला । पुर्खाकादेसे स्हु नासिमाम नोन ह्राङ्ला धर्म, ह्राङ्ला परम्परा खाइमाइ आम्लेना मुतेबा दिङ तेन्चिबा बुद्ध केवासाङ थेन ल्होछारला रे नाम्सानाङ उत्साब दाङ्बारि थेनआताना ल्हागतिचिबा मुला । ब्रिटिस दुइला औपनिवेशिक बिरासतला साक्षी दोसि ब्लाप्बाआन्हाना चिम्नी नाम्सा चिम्नी दोसि राप्जि, तिनि नोन शान्तिला प्रतीकला लिरि मुतेबा बौद्ध मार्गीकादेला ख्राङ्गारि गोरङ्हा छोनना दाज्र्यु थेन लुङ्दारकादे मुतेबा दुइ लाबारि फार्चिबा मुला ।

(छिगला अर्थः ग्युइसेर– शिक्षा, स्यार– पूर्व, लुङ– भेग, वान– बगान÷बगैंचा, स्युक्पा– धुपी, ल्हा– पहाड, गेनाम– मजदुर, स्यान्दोबो– अतिरिक्त, छाबा– कमाइ, प्रिबा– पर्व, फेर्ला– फरफराउँछ, चाङ्मा– शुद्धी, ङा– मन्त्र, सेमरिम्हान्बा– मनकामना, डुप्बा– पूरा हुने, छे– आयु, ल्हा– पहाड, गागु– कुना कन्तरा, छोङ्खाङ– पसल, खेबाः– पुरानो, टुङ्गा– अदुवा, ज्याबाथाङ– बास्न, न्हान– चौतारा, ल्हेबा– फैलिएको, दोप्ता– मालिक, ब्राङ– झुप्रो, स्हु– दुःख, न्हाबादिम– विश्राम घर, ङोसेबा– पहिचान)

दोःबा : यकिना अगाध